Η υπερπλασία ενδομητρίου αφορά την πάχυνση της εσωτερικής επένδυσης της κοιλότητας της μήτρας (ενδομήτριο). Πρόκειται για προ-καρκινική κατάσταση (δεν αφορά, δηλαδή, καρκίνο το ενδομητρίου, αν και μπορεί να συνυπάρχει ή να εξελιχθεί σε καρκίνο).
Τι προκαλεί την υπερπλασία του ενδομητρίου;
Αυτό είναι, συνήθως, το αποτέλεσμα διέγερσης του ενδομητρίου υπό την ορμονική επίδραση των οιστρογόνων. Αυτό μπορεί να συμβεί σε παχύσαρκες γυναίκες, στις οποίες η περίσσεια λιπώδους ιστού οδηγεί στην μετατροπή των ανδρογόνων σε οιστρογόνα, τα επίπεδα των οποίων και αυξάνονται σημαντικά. Σε αντίθεση με τα οιστρογόνα, η προγεστερόνη έχει προστατευτική δράση στο ενδομήτριο. Δεν ενδείκνυται, λοιπόν, σε γυναίκες που δεν έχουν ήδη υποβληθεί σε υστερεκτομή η χορήγηση οιστρογόνων χωρίς ταυτόχρονη χορήγηση προγεστερόνης. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι: η εμμηναρχή σε νεαρότερη ηλικία, η καθυστέρηση της εμμηνόπαυσης, το οικογενειακό ιστορικό υπερπλασίας ενδομητρίου/ καρκίνου ενδομητρίου, η ατοκία, διαταραχές ωορρηξίας, όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Η υπερπλασία του ενδομητρίου είναι συχνότερη σε γυναίκες στην περι-εμμηνόπαυση καθώς και μετά την εμμηνόπαυση.
Ποια είναι τα συμπτώματα της υπερπλασίας του ενδομητρίου;
Η ασθενής μπορεί να εμφανίσει μηνορραγία και ανώμαλη κολπική αιμόρροια. Σε ασθενείς μετά την εμμηνόπαυση, μπορεί να εμφανιστεί μετεμμηνοπαυσιακή κολπική αιμόρροια. Ας μην ξεχνάμε, ωστόσο, πως σε αριθμό περιστατικών δεν υπάρχει κανένα απολύτως σύμπτωμα, οπότε και η υποψία τίθεται, συνήθως, από το διακολπικό υπερηχογράφημα, το οποίο καταδεικνύει πεπαχυσμένο ενδομήτριο. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε πως η διάγνωση είναι ιστολογική (στον ιστό, δηλαδή, που θα αφαιρεθεί) και όχι υπερηχογραφική. Το ενδομήτριο μπορεί να εμφανίζεται πεπαχυσμένο και σε γυναίκες με αμηνόρροια λόγω συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών.
Ποιος ο κίνδυνος εξέλιξης σε καρκίνο του ενδομητρίου;
Αναγνωρίζουμε 2 τύπους υπερπλασίας του ενδομητρίου, αυτή χωρίς ατυπία και εκείνη με ατυπία. Οι παλαιότεροι όροι σύνθετη και απλή υπερπλασία τείνουν, πλέον, να καταργηθούν. Στην περίπτωση της υπερπλασίας χωρίς ατυπία, ο κίνδυνος εξέλιξης σε καρκίνο του ενδομητρίου υπολογίζεται σε 5% σε διάστημα 20 ετών. Αντίθετα, σε περίπτωση ύπαρξης ατυπίας, ο κίνδυνος είναι σημαντικά υψηλότερος, ενώ, σε 6-43%, μπορεί να συνυπάρχει με καρκίνο του ενδομητρίου.
Πώς αντιμετωπίζεται η υπερπλασία του ενδομητρίου;
Όπως η πρόγνωση, έτσι και η αντιμετώπιση εξαρτάται, εν πολλοίς, από την ύπαρξη ή όχι ατυπίας. Σε υπερπλασία χωρίς ατυπία, είναι λογικό, ως πρώτη γραμμή, να δοκιμάσουμε τη χορήγηση προγεστερόνης. Η καλύτερη μέθοδος είναι με τη χρήση του ενδομήτριου σπιράλ λεβονοργεστρέλης (το γνωστό Mirena), το οποίο απελευθερώνει την ορμόνη απευθείας στην εσωτερική επένδυση της μήτρας και μπορεί να παραμείνει έως και 5 έτη μέχρι να χρειαστεί αλλαγή. Σε ασθενείς που δεν επιθυμούν το σπιράλ, μπορούμε να χορηγήσουμε από του στόματος προγεσταγόνα. Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται τακτική παρακολούθηση, η οποία συνήθως περιλαμβάνει υστεροσκόπηση και βιοψία ενδομητρίου κάθε 6 μήνες, για να βεβαιωθούμε ότι η κατάσταση δεν έχει εξελιχθεί. Βέβαια, σε ασθενείς που δεν μπορούν να λάβουν προγεστερόνη ή δεν είναι σε θέση να έχουν την τακτική παρακολούθηση που προαναφέραμε, μπορεί να συζητηθεί η λύση της ολικής υστερεκτομής με αφαίρεση και των εξαρτημάτων, η οποία μπορεί να γίνει λαπαροσκοπικά.
Σε περίπτωση υπερπλασίας με ατυπία, λόγω του υψηλού κινδύνου συνύπαρξης ή προόδου σε καρκίνο, συνιστούμε την υστερεκτομή με αφαίρεση και των εξαρτημάτων. Στις σπάνιες περιπτώσεις που η διάγνωση μπαίνει σε γυναίκες νεαρότερης ηλικίας, οι οποίες επιθυμούν να διατηρήσουν τη μήτρα τους για αναπαραγωγικούς σκοπούς, μπορεί να συζητηθεί, μετά από προσεκτική και ενδελεχή συμβουλευτική, η αντιμετώπιση με σπιράλ Mirena και επαναληπτικές βιοψίες τουλάχιστον κάθε 3 μήνες.
Ο Δρ Γρηγοριάδης Γεώργιος, μετά από πολυετή εκπαίδευση στην λαπαροσκοπική και υστεροσκοπική χειρουργική σε κέντρα της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, διαθέτει σημαντική εμπειρία στην χειρουργική αλλά και φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπερπλασίας του ενδομητρίου. Επικοινωνήστε με τον ιατρό για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την διάγνωση και αντιμετώπιση της υπερπλασίας του ενδομητρίου.
