Η αυξημένη αρτηριακή πίεση στην εγκυμοσύνη δεν είναι και τόσο σπάνια, αφού περίπου 1 στις 10 γυναίκες την εμφανίζει. Αν και, όπως θα δούμε παρακάτω, υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες υπέρτασης στην εγκυμοσύνη και περιστατικά διαφορετικής βαρύτητας, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς μπορεί να επηρεάσει την υγεία, τόσο της μητέρας, όσο και του εμβρύου.
Τι συμβαίνει στην αρτηριακή πίεση κατά την εγκυμοσύνη;
Σε γενικές γραμμές, η αρτηριακή πίεση μειώνεται ελαφρώς κατά το 1ο και το 2ο τρίμηνο της κύησης, ενώ αυξάνει στο 3ο τρίμηνο. Αυξημένη θεωρείται η αρτηριακή πίεση, όταν η συστολική (‘’μεγάλη’’) ξεπερνά τα 140 χιλιοστά στήλης υδραργύρου (mm Hg) και η διαστολική (‘’μικρή’’) τα 90. Διακρίνουμε 3 διαφορετικές βαρύτητες υπέρτασης:
Ήπια: Συστολική= 141-150, Διαστολική= 81-90
Μέτρια: Συστολική= 151-160, Διαστολική- 91-100
Σοβαρή: Συστολική= >160, Διαστολική >100
Tip: Αν μια μέτρηση στο σπίτι είναι αυξημένη, επαναλάβετε την μετά από 15 με 30 λεπτά. Αν παραμένει υψηλή, επικοινωνήστε άμεσα με τον/την μαιευτήρα σας.
Ποιες είναι οι διαφορετικές κατηγορίες υπέρτασης στην εγκυμοσύνη;
Χρόνια υπέρταση (Chronic Hypertension): Η αυξημένη πίεση προϋπάρχει της κύησης ή εμφανίζεται πριν τις 20 εβδομάδες της κύησης.
Υπέρταση κύησης (Gestational Hypertension or Pregnancy-Induced Hypertension): Εμφάνιση υπέρτασης μετά τις 20 εβδομάδες κύησης, χωρίς να συνοδεύεται από σημαντική πρωτεινουρία (σημαντική ποσότητα πρωτεΐνης που ανιχνεύεται στα ούρα).
Προεκλαμψία: Εμφάνιση υπέρτασης μετά τις 20 εβδομάδες κύησης, η οποία συνοδεύεται από σημαντική πρωτεινουρία. Η ποσότητα της πρωτεΐνης στα ούρα αξιολογείται, αρχικά, με τη γενική εξέταση ούρων και, εφόσον βρεθεί πρωτεινουρία, τότε, συνήθως, γίνεται συλλογή ούρων 24ώρου. Η προεκλαμψία αποτελεί την πιο σοβαρή μορφή, με δυνητικά σοβαρές και επικίνδυνες επιπτώσεις, τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο. Στη σοβαρή προεκλαμψία, έχουμε σοβαρή υπέρταση και/ή άλλες επιπλοκές όπως διαταραχές στη νεφρική και ηπατική λειτουργία της μητέρας ή εκλαμψία (τονικο-κλονικοί σπασμοί της μητέρας) και απαιτούνται άμεσα βήματα για τη γέννηση του εμβρύου.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για τη μητέρα και το έμβρυο;
Για τη μητέρα, είναι σημαντικό να κρατούμε την αρτηριακή πίεση σε αποδεκτά όρια, για να αποφύγουμε σοβαρές επιπλοκές, όπως π.χ. το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο λόγω πολύ υψηλής πίεσης. Αυτό μπορεί, έως ένα βαθμό, να επιτευχθεί με αντι-υπερτασικά φάρμακα. Μπορεί να απαιτηθεί συνδυασμός αντι-υπερτασικών, ενώ, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν αρκεί αυτό και μόνη λύση είναι η γέννηση του μωρού, με σκοπό να αποφευχθούν τα χειρότερα για τη μητέρα.
Όσον αφορά το έμβρυο, κυρίως σε περιστατικά προ-εκλαμψίας ή χρόνιας υπέρτασης, ο πλακούντας δεν λειτουργεί το ίδιο καλά, με αποτέλεσμα να μην φτάνουν επαρκή θρεπτικά συστατικά στο έμβρυο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έμβρυα με χαμηλό βάρος, ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης, ολιγάμνιο (μειωμένη ποσότητα αμνιακού υγρού) και, σπάνια, ακόμη και σε ενδομήτριο θάνατο. Είναι, λοιπόν, λογικό πως απαιτείται πολύ στενή παρακολούθηση της εμβρυικής ανάπτυξης σε εγκυμονούσες με υπέρταση.
Μπορεί να προληφθεί η προεκλαμψία;
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να αξιολογηθεί (νωρίς κατά την κύηση) ο κίνδυνος μια γυναίκα να εμφανίσει, κατόπιν, προεκλαμψία. Σε γυναίκες που κρίνονται πως ανήκουν σε κατηγορία υψηλού κινδύνου, συνιστάται η χορήγηση ασπιρίνης σε καθημερινή βάση, με σκοπό τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης προ-εκλαμψίας. Άλλες παρεμβάσεις, όπως η χορήγηση ασβεστίου, ειδικά σε γυναίκες που ζουν σε περιοχές με έλλειψη ασβεστίου και ανήκουν σε κατηγορία υψηλού κινδύνου, μπορεί να είναι βοηθητικές.
Μπορώ να καταλάβω αν έχω υπέρταση;
Συχνά, η υπέρταση δεν δίνει κανένα σύμπτωμα. Για να γίνει, λοιπόν, η σωστή διάγνωση, πρέπει να γίνεται τακτικός έλεγχος της πίεσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανίσετε συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι, διαταραχές της όρασης ή πόνος στην περιοχή του ήπατος. Αν έχετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, επικοινωνήστε άμεσα με τον ιατρό σας που θα σας δώσει οδηγίες.
Ποια είναι η θεραπεία;
Πρακτικά, δεν υπάρχει θεραπεία πέραν της γέννησης του εμβρύου και της εξόδου του πλακούντα. Είναι, όμως, σημαντικό να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε την υπέρταση με φάρμακα σε πρώτο στάδιο, ειδικά αν αυτή εμφανιστεί νωρίς κατά την διάρκεια της κύησης και είναι προς όφελος μητέρας και εμβρύου να παραταθεί η κύηση, ή με σκοπό να ‘’ελέγξουμε’’ την υπέρταση ενώ ετοιμαζόμαστε για τον τοκετό ή την καισαρική τομή. Και άλλα (πιο εξειδικευμένα) φάρμακα (π.χ. ενδοφλέβια έγχυση θειικού μαγνησιίου) μπορεί να απαιτηθούν σε πιο σοβαρές περιπτώσεις. Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε ότι, αν διακινδυνεύεται η υγεία της εγκύου, η γέννηση δεν πρέπει να καθυστερήσει λόγω ανησυχιών για προωρότητα.
Πώς και πότε θα γεννήσω;
Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και, μιας και κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, δεν μπορεί να δοθεί μια ξεκάθαρη απάντηση. Ωστόσο, ως γενικές αρχές, θυμόμαστε πως προσπαθούμε να αποφύγουμε την προωρότητα μόνο αν αυτό είναι απόλυτα ασφαλές για τη μητέρα και το μωρό, ενώ η καισαρική τομή δεν αποτελεί τη μοναδική λύση (αν και συχνά απαιτείται για να ‘’επιταχύνει’’ τη γέννηση). Φυσικά, πέραν της μαιευτικής ομάδας, ενήμερη για την υπέρταση πρέπει να είναι ο/η νεογνολόγος, καθώς και ο/η αναισθησιολόγος.
Θα έχω υψηλή πίεση και μετά τη γέννα;
Αν και η γέννα αποτελεί θεραπεία για τα περιστατικά προεκλαμψίας, δεν είναι σπάνιο η υπέρταση να επιμείνει (και, σε κάποιες περιπτώσεις, να επιδεινωθεί) για ημέρες μετά τη γέννα. Είναι, λοιπόν, είναι απαραίτητη η στενή παρακολούθηση της πίεσης στο μαιευτήριο και, αν χρειαστεί, η τροποποίηση της αντι-υπερτασικής αγωγής. Θα γίνει εξιτήριο από το μαιευτήριο μόνο εφόσον η πίεση είναι καλά ελεγχόμενη. Υπάρχουν δεδομένα που υποστηρίζουν πως η υπέρταση κατά την κύηση μπορεί να προδιαθέσει σε εμφάνιση υπέρτασης αργότερα στη ζωή, οπότε συνιστούμε συστηματικό έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
Τι θα γίνει στις επόμενες εγκυμοσύνες;
Αν και το ιστορικό υπέρτασης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη δεν σημαίνει ότι, απαραίτητα, θα συμβεί το ίδιο και στην επόμενη, κάτι τέτοιο θέτει την έγκυο σε κατηγορία υψηλού κινδύνου. Είναι, λοιπόν, πιθανό να συσταθεί η χορήγηση ασπιρίνης για προληπτικούς λόγους.
Συνοπτικά, η υπέρταση στην εγκυμοσύνη δεν είναι σπάνια και εγκυμονεί κινδύνους, τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό. Απαιτείται στενή παρακολούθηση και συμβουλευτική από μαιευτήρα με εμπειρία σε κυήσεις υψηλού κινδύνου.
Εμπιστευθείτε τον Δρ. Γρηγοριάδη Γεώργιο για τη μαιευτική φροντίδα σας. Ο ιατρός έχει μεγάλη εμπειρία στην μαιευτική στο Ηνωμένο Βασίλειο (μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου Μαιευτήρων- Γυναικολόγων, RCOG), καθώς και στις κυήσεις υψηλού κινδύνου, όπως αυτές που σχετίζονται με υπέρταση της εγκυμοσύνης.