Ο κολπικός τοκετός αποτελεί μια μοναδική στιγμή και συνδέεται με πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με την καισαρική τομή. Ωστόσο, κατά τη στιγμή της εξόδου του εμβρύου, μπορεί να προκληθεί τραυματισμός (ρήξη) στους μυς του περινέου (της περιοχής ανάμεσα στα έξω γεννητικά όργανα και τον πρωκτό) της μητέρας. Σε μια προσπάθεια να μειώσει την πιθανότητα ενός σοβαρού τέτοιου τραυματισμού, ο/η μαιευτήρας ενδέχεται να πραγματοποιήσει την περινεοτομή. Πάμε, όμως, να μάθουμε περισσότερα σχετικά με αυτές τις έννοιες.
Τι είναι οι ρήξεις περινέου και τι είναι η περινεοτομή?
Κατά την έξοδο της προβάλλουσας μοίρας του εμβρύου (κεφάλι στην κεφαλική προβολή), οι μύες του πυελικού εδάφους της μητέρας διατείνονται και αλλάζουν σχήμα, για να επιτρέψουν τη γέννηση του εμβρύου. Λόγω της σημαντικής τάσης, όμως, που δέχονται, ενδέχεται (όχι πάντα) να τραυματιστούν (‘’σκιστούν’’), οπότε και προκύπτουν οι ρήξεις του περινέου. Ανάλογα με την έκταση της ρήξης, αναγνωρίζουμε 4 βαθμούς ρήξης του περινέου, οι οποίοι είναι οι εξής:
1ου βαθμού: η μικρότερη ρήξη, αφορά μόνο το τοίχωμα του κόλπου.
2ου βαθμού: ρήξη και των μυών του πυελικού εδάφους, χωρίς, όμως, να έχει επέλθει τραυματισμός στον σφιγκτήρα του πρωκτού.
3ου βαθμού: ρήξη και του σφιγκτήρα του πρωκτού. Αναγνωρίζονται υποκατηγορίες: 3a: ρήξη λιγότερο από το 50% του έξω σφιγκτήρα του πρωκτού. 3b: ρήξη περισσότερο από 50% του έξω σφιγκτήρα του πρωκτού. 3c: ρήξη και του έσω σφιγκτήρα του πρωκτού.
4ου βαθμού: αποτελεί την πιο σοβαρή (αλλά, ευτυχώς, σπάνια) κατηγορία, κατά την οποία η ρήξη επεκτείνεται μέχρι και τον πρωκτό.
Όπως αντιλαμβανόμαστε, οι ρήξεις περινέου χρήζουν άμεσης συρραφής από τον μαιευτήρα (έκτος από κάποιες, πολύ μικρές ρήξεις 1ου βαθμού, οι οποίες μπορεί να επουλωθούν μόνες τους), με σκοπό να σταματήσει η απώλεια αίματος αλλά και να επιτευχθεί η καλύτερη ανατομική αποκατάσταση των ιστών. Μεγάλου βαθμού ρήξεις μπορεί να προκαλέσουν, κάποιες φορές, ακόμη και μακροχρόνια προβλήματα στη γυναίκα, όπως πρόπτωση πυελικών οργάνων, δυσπαρεύνια (πόνος κατά την σεξουαλική επαφή), αιδιοδυνία (πόνος στην περιοχή του αιδοίου, χωρίς επώδυνο ερέθισμα), έως και ακράτεια ούρων και/ή κοπράνων.
Η περινεοτομή, από την άλλη, είναι η εκούσια τομή, με τη χρήση ψαλιδιού, στην περιοχή του περινέου από τον μαιευτήρα, τη στιγμή εξόδου του εμβρύου, με σκοπό να μειωθεί ο κίνδυνος πρόκλησης ρήξεων περινέου. Πρόκειται, δηλαδή, για έναν ‘’ελεγχόμενο΄΄ τραυματισμό.
Η τομή γίνεται με κατεύθυνση μακριά από τον πρωκτό, όπως φαίνεται στην εικόνα, και συρράφεται αμέσως μετά την έξοδο του εμβρύου και του πλακούντα, με απορροφήσιμα ράμματα. Αυτό σημαίνει πως δε θα χρειαστεί να αφαιρεθούν τα ράμματα, αλλά χρειάζεται επιμελής φροντίδα της περιοχής με βάση τις οδηγίες του μαιευτήρα, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος λοίμωξης του τραύματος. Επίσης, σημαντική είναι η αποφυγή της δυσκοιλιότητας.
Τι προδιαθέτει στις ρήξεις περινέου και πώς μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο?
Αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν οι έγκυες με μεγάλα σε εκτιμώμενο βάρος μωρά, αυτές με προηγούμενη ρήξη περινέου, εκείνες με παρατεταμένη περίοδο εξώθησης ή πολύ γρήγορο τοκετό, σε περίπτωση δυστοκίας ώμων, καθώς και όταν έχει γίνει κολπικά υποβοηθούμενος τοκετός (χρήση βεντούζας ή εμβρυουλκών). Ο κίνδυνος μπορεί να μειωθεί (πέραν της περινεοτομής που προαναφέραμε) με την ελεγχόμενη εξώθηση, με βάση τις οδηγίες του μαιευτήρα. Ο κίνδυνος μπορεί, ενδεχομένως, να μειωθεί περαιτέρω με τις ασκήσεις ενδυνάμωσης πυελικού εδάφους (Κέγκελ) κατά την κύηση, αλλά και το μασάζ των μυών πυελικού εδάφους κατά τον τοκετό.
Έχω ιστορικό ρήξης περινέου κατά τον τοκετό. Θα χρειαστώ περινεοτομή σε μελλοντικό τοκετό?
Αυτό εξαρτάται από πληθώρα παραγόντων, όπως π.χ. ο βαθμός της ρήξης, η επάρκεια της συρραφής/ αποκατάστασης αλλά και η ύπαρξη (ή όχι) συμπτωμάτων λόγω της ρήξης. Ωστόσο, σε περίπτωση ιστορικού ρήξης περινέου, είναι λογικό να πραγματοποιηθεί περινεοτομή προφυλακτικά, για να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπής. Αυτό θα πρέπει να συζητηθεί με τον μαιευτήρα κατά τη διάρκεια της κύησης (πριν τον τοκετό), ώστε η απόφαση να ληφθεί σε συνεργασία με την έγκυο. Πέραν της περινεοτομής, μπορεί να συζητηθούν και άλλες προσεγγίσεις που, ενδεχομένως, να μειώσουν τον κίνδυνο υποτροπής, όπως οι ασκήσεις Κέγκελ για την ενδυνάμωση του πυελικού εδάφους κατά την κύηση.
Εμπιστευθείτε τον Δρ. Γρηγοριάδη Γεώργιο για τη μαιευτική φροντίδα σας. Ο ιατρός είναι διαπιστευμένο μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου Μαιευτήρων- Γυναικολόγων του Ηνωμένου Βασιλείου (RCOG), με μεγάλη εμπειρία στις κυήσεις υψηλού κινδύνου και τον κολπικό τοκετό.