Οι συγγενείς ανωμαλίες διάπλασης της μήτρας αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της εμβρυικής ζωής. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η μήτρα προκύπτει από την ένωση 2 μικρότερων τμημάτων, πριν το πέρας της εμβρυικής ζωής. Όταν αυτό δεν συμβεί, προκύπτουν οι διάφορες συγγενείς ανωμαλίες. Αν και συχνά ασυμπτωματικές, μπορεί να σχετίζονται με υπογονιμότητα, καθ’ έξιν αποβολές και διάφορες μαιευτικές επιπλοκές. Η χειρουργική αντιμετώπιση ενδείκνυται μόνο σε κάποιες περιπτώσεις, ενώ αξίζει να θυμόμαστε πως οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες έχουν φυσιολογική γονιμότητα και επιτυγχάνουν εγκυμοσύνη χωρίς επιπλοκές.
Διάγνωση/Διερεύνηση:
Το κλασσικό γυναικολογικό υπερηχογράφημα (διακολπικό) καθώς και η υστεροσαλπιγγογραφία μπορεί να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο για την διάγνωση των συγγενών ανωμαλιών. Ωστόσο, το τρισδιάστατο υπερηχογράφημα υπερτερεί στη διάγνωση τέτοιων περιστατικών και ενδείκνυται όταν υπάρχει υποψία από τις προαναφερθείσες εξετάσεις, καθώς και σε περιστατικά υψηλού κινδύνου (π.χ. καθ’έξιν αποβολές). Αν χρειαστεί, ανάλογα με το περιστατικό και την εκτίμηση του ιατρού, μπορεί να συσταθεί περαιτέρω απεικόνιση με Μαγνητική τομογραφία και/ή υστεροσκόπηση με λαπαροσκόπηση για την ενδελεχή εκτίμηση περίπλοκων συγγενών ανωμαλιών. Μιας και οι συγγενείς ανωμαλίες της μήτρας σχετίζονται συχνά με ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος, υπάρχει ένδειξη για απεικόνιση και των νεφρών και ουροδόχου κύστης.
Συμπτωματολογία:
Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις συγγενών ανωμαλιών, οι οποίες οδηγούν στο αίμα της περιόδου να παγιδευτεί και να μην μπορεί να παροχετευτεί, μπορεί να προκαλέσουν χρόνιο πυελικό πόνο, δυσμηνόρροια και εμφάνιση ενδομητρίωσης. Επίσης, δεν σχετίζονται όλες οι περιπτώσεις συγγενών ανωμαλιών με υπογονιμότητα, αν και πολλές διαγιγνώσκονται, για πρώτη φορά, στα πλαίσια διερεύνησης για υπογονιμότητα. Επίσης, σημαντικό είναι το κατά πόσον σχετίζονται με πιθανές μαιευτικές επιπλοκές, όπως οι καθ’ έξιν αποβολές, οι αποβολές 2ου τριμήνου, καθώς και ο πρόωρος τοκετός ή πρόωρη ρήξη των εμβρυικών υμένων.
Τύποι συγγενών ανωμαλιών:
Υπάρχουν διάφορα συστήματα ταξινόμησης των συγγενών ανωμαλιών στη διεθνή βιβλιογραφία, με γνωστότερα αυτό από το AFS (1988), την ESHRE/ESGE (2013) και την ASRM (2022). Η πλήρης ανάλυση του θέματος ξεπερνά τα όρια αυτού του άρθρου, αξίζει, όμως, να αναγνωρίσουμε τους βασικούς τύπους:
- Διαφραγματοφόρος ή ημιδιαφραγματοφόρος μήτρα: Το εσωτερικό της μήτρας χωρίζεται σε δύο κοιλότητες, πλήρως ή μερικώς, ανάλογα με το μέγεθος του διαφράγματος, χωρίς να διαταράσσεται η εξωτερική αρχιτεκτονική της μήτρας.
- Δίκερος μήτρα: Διαταραχή της εξωτερικής αρχιτεκτονικής της μήτρας η οποία εμφανίζει εγκοπή, ενώ η ενδομήτρια κοιλότητα χωρίζεται σε 2 μικρότερες κοιλότητες.
- Δίδελφυς μήτρα: Αδυναμία συνένωσης, με αποτέλεσμα την παρουσία 2 διαφορετικών ενδομητρίων κοιλοτήτων με 2 τραχήλους.
- Μονόκερος μήτρα: Έχει αναπτυχθεί μόνο το ένα ήμισυ της μήτρας.
- Απλασία/Υποπλασία
- Δυσμορφική μήτρα (π.χ. T-shaped, uterus infantilis): Αποδίδεται σε ενδομήτρια έκθεση στην ουσία Διαιθυλοστιλβεστρόλη.
Πότε χρειάζεται επέμβαση;
Ας ξεκινήσουμε λέγοντας πως δεν χρειάζονται όλες οι περιπτώσεις επέμβαση. Αυτό εξαρτάται από τον τύπο της συγγενούς ανωμαλίας, την ύπαρξη συμπτωμάτων (π.χ. δυσμηνόρροια, χρόνιο πυελικό άλγος), την ύπαρξη υπογονιμότητας ή καθ’ έξιν αποβολές.
Σε περίπτωση ανωμαλιών που προκαλούν συμφορητικά φαινόμενα λόγω συγκέντρωσης και μη παροχέτευσης του αίματος της περιόδου (αιματόμητρα, π.χ. σε μονόκερο μήτρα με υπολειμματικό, μη επικοινών κέρας το οποίο περιέχει λειτουγικό ενδομήτριο ), η χειρουργική αποκατάσταση με λαπαροσκόπηση ενδείκνυται για την ύφεση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής της γυναίκας.
Τα πράγματα είναι λιγότερο ξεκάθαρα σχετικά με την γονιμότητα. Όσον αφορά τη διαφραγματοφόρο μήτρα, τα δεδομένα δείχνουν πως σχετίζεται με υπογονιμότητα, αποβολές, πρόωρο τοκετό και μη κεφαλική προβολή του εμβρύου. Συνεπώς, σε περιστατικά με ιστορικό αποβολών, είναι εύλογη η χειρουργική διόρθωση του διαφράγματος, η οποία γίνεται με υστεροσκόπηση. Το ίδιο μπορεί να συσταθεί και σε περιστατικά υπογονιμότητας, χωρίς ιστορικό αποβολών. Επίσης, φαίνεται από τα δεδομένα πως το μέγεθος του διαφράγματος επηρεάζει το μαιευτικό αποτέλεσμα, με την πλήρη διαφραγματοφόρο μήτρα να έχει χειρότερα αποτελέσματα σε σχέση με την μερική.
Όσον αφορά ανωμαλίες όπως η δίδελφυς και η δίκερος μήτρα, δεν φαίνεται να σχετίζονται με υπογονιμότητα, ωστόσο, μπορούν να προκαλέσουν αποβολές αλλά και μαιευτικές επιπλοκές. Πάραυτα, η χειρουργική αντιμετώπιση είναι απαιτητική τεχνικά, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών και, αν και είναι εφικτή, μπορεί να μην προσφέρει επιπρόσθετα πλεονεκτήματα σε σχέση με την συντηρητική αντιμετώπιση. Συνεπώς, δεν συνιστάται εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις.
Επίσης, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως σε περίπτωση εγκυμοσύνης σε τέτοια περιστατικά, είτε έχει προηγηθεί χειρουργική διόρθωση είτε όχι, απαιτείται στενή παρακολούθηση από έμπειρο μαιευτήρα, μιας και αποτελούν κυήσεις υψηλού κινδύνου.
Αν αντιμετωπίζετε πρόβλημα με συγγενή ανωμαλία της μήτρας και/ή υπογονιμότητα, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας για περισσότερες πληροφορίες αλλά και για ραντεβού. Ο Δρ. Γρηγοριάδης Γεώργιος είναι μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου των Μαιευτήρων και Γυναικολόγων του Ηνωμένου Βασιλείου (Royal College of Obstetricians and Gynaecologists, RCOG) και διαθέτει πολυετή, εκτενή εμπειρία στην ελάχιστα επεμβατική χειρουργική για την αντιμετώπιση πληθώρας γυναικολογικών παθήσεων και της υπογονιμότητας.
